ما در زمانهای زندگی می‌کنیم که استرس در جهان افزایش یافته است. مانند بزرگسالان، بسیاری از کودکان نیز اکنون در حال دست و پنجه نرم کردن با این مسئله هستند.
ما در حال تجربه تغییرات بزرگ در جهان هستیم، اما عوامل زیادی وجود دارند که میتوانند به استرس کودکان منجر شوند شرایط منفی در خانه، خشونت در مدارس یا امتحانات. حتی تغییرات مثبت مانند نقل مکان به خانه‌ای بزرگتر یا پیدا کردن دوستان جدید.
به عنوان والدین، شما میتوانید با توجه به نشانه‌های استرس در کودکان و کمک به آنها در یادگیری چگونه مدیریت کردن آن، به کودکان خود در این زمانهای پراسترس کمک کنید.
استرس چیست؟
استرس احساسی رایج است که وقتی تحت فشار، غرق در کارها یا ناتوان در مقابله با مسائل هستیم، تجربه می‌کنیم. مقدار کمی استرس می‌تواند برای ما مفید باشد و ما را برای دستیابی به اهدافی مانند گذراندن امتحان یا ارائه یک سخنرانی تشویق کند. اما مقدار زیاد استرس، به ویژه زمانی که احساس می‌شود از کنترل خارج شده است، می‌تواند تأثیر منفی بر حال و هوای ما، سلامت جسمی و روانی و روابط ما بگذارد.
چه چیزی باعث استرس می‌شود؟
کودکان همیشه استرس را مانند بزرگسالان تجربه نمی‌کنند. در حالی که استرس مربوط به کار در میان بزرگسالان رایج است، اکثر کودکان زمانی که نمی‌توانند با موقعیت‌های تهدیدکننده، دشوار یا دردناک کنار بیایند، دچار استرس می‌شوند. این موقعیت‌ها شامل موارد زیر می‌شوند:
- افکار یا احساسات منفی نسبت به خود
- تغییرات در بدن مانند آغاز بلوغ
- فشارهای مدرسه مانند امتحانات و افزایش تکالیف با بالا رفتن سن
- مشکلات با دوستان در مدرسه و اجتماعی شدن
- تغییرات بزرگ مانند نقل مکان به خانه جدید، تغییر مدرسه یا جدایی والدین
- بیماری‌های مزمن، مشکلات مالی در خانواده یا مرگ یکی از عزیزان
- محیط‌های ناامن در خانه یا محله
استرس در کودکان و نوجوانان
استرس می‌تواند در کودکان زمانی که با چیزی جدید یا غیرمنتظره مواجه می‌شوند، تحریک شود.
برای کودکان خردسال، تنش‌های در خانه مانند سوءاستفاده‌های خانگی، جدایی والدین یا مرگ یکی از عزیزان از علل شایع استرس هستند. مدرسه نیز یکی دیگر از دلایل رایج استرس است پیدا کردن دوستان جدید یا شرکت در امتحانات می‌تواند باعث احساس فشار در کودکان شود.
با بزرگتر شدن کودکان، منابع استرس آنها می‌تواند افزایش یابد زیرا آنها با تغییرات بزرگتری در زندگی مواجه می‌شوند، مانند گروه‌های دوستان جدید، کارهای بیشتر مدرسه و دسترسی بیشتر به رسانه‌های اجتماعی و اخبار گسترده‌تر در جهان. بسیاری از نوجوانان به‌خاطر مسائل اجتماعی مانند تغییرات اقلیمی و تبعیض دچار استرس می‌شوند.
مهم است به یاد داشته باشیم که کودکان مانند «اسفنج» هستند و آنچه در اطرافشان اتفاق می‌افتد را جذب می‌کنند. آنها متوجه می‌شوند که والدینشان استرس دارند و ممکن است به آن حالت عاطفی واکنش نشان دهند، هرچه که باشد.
کودکان و نوجوانان همیشه هوش هیجانی یا واژگان لازم برای بیان کامل احساسات خود را ندارند. کودکان کوچکتر ممکن است به دلیل سن و سطح رشد خود، درک درستی از آنچه واقعاً در حال رخ دادن است، نداشته باشند. برای آنها، یک وضعیت جدید یا متفاوت فقط احساسی متفاوت، ناخوشایند، غیرقابل پیش‌بینی و حتی ترسناک است.
نشانه‌ها و علائم استرس در کودکان
وقتی بدن تحت استرس قرار می‌گیرد، هورمون‌هایی مانند آدرنالین و کورتیزول تولید می‌کند که ما را برای اقدام فوری آماده می‌کنند که به عنوان واکنش «جنگ یا گریز» شناخته می‌شود. این واکنش می‌تواند تأثیرات زیادی بر ذهن و بدن کودک داشته باشد، از جمله:
- جسمی
- تنفس سطحی، تعریق و تپش قلب
- سردرد، سرگیجه و مشکل در خوابیدن
- تهوع، سوءهاضمه یا مشکلات گوارشی
- افزایش یا کاهش وزن به دلیل پرخوری یا کم‌خوری
- دردها و ناراحتی‌ها و بیشتر بیمار شدن.
عاطفی و روانی
تحریک‌پذیری و عصبانیت که باعث فوران خشم یا کناره‌گیری از خانواده و دوستان می‌شود
نادیده گرفتن مسئولیت‌ها، کاهش کارایی در وظایف یا داشتن مشکل در تمرکز
ناراحتی‌های عاطفی مانند احساس مداوم غم یا گریه کردن.
این علائم اغلب میتوانند به استرس بیشتر منجر شوند. مهم است که به کودک خود کمک کنید تا راه‌هایی برای مقابله پیدا کند، تا بتواند به محض وقوع، با آن روبرو شود.
راه‌هایی برای کمک به کودک شما در مقابله با استرس
راه‌هایی برای کمک به کودک شما در مقابله با استرسوقتی کودکان احساس استرس می‌کنند، والدین میتوانند نقش مهمی در کمک به آنها برای یافتن راه‌های مقابله ایفا کنند.
مانند بزرگسالان، کودکان گاهی نیاز دارند که به یادآوری شوند که به خودشان مهربانی کنند.
شناسایی عوامل محرک: به کودک خود کمک کنید تا زمان‌هایی که احساس استرس می‌کنند را شناسایی کنند و شروع به ردیابی الگوهای واکنش‌هایشان کنند. در آن زمان چه اتفاقی می‌افتاد؟ آنها چه فکری می‌کردند، چه احساسی داشتند یا چه کاری را قبل از احساس استرس انجام می‌دادند؟ پس از شناسایی مشکلاتی که احتمالاً باعث استرس آنها می‌شوند، میتوانید با هم راه‌هایی برای جلوگیری یا سریع‌تر مقابله با استرس را بررسی کنید.
پاسخ با عشق: به کودک خود عشق، زمان و توجه بیشتری بدهید. مشاهده کنید که آیا استرس بر سلامت، رفتار، افکار یا احساساتشان تأثیر گذاشته است. به یاد داشته باشید که به آنها گوش دهید، به آرامی صحبت کنید و اطمینان دهید.
مدل رفتاری باشید: با کودک خود در مورد راه‌هایی که با مواجهه با وضعیت‌های استرس‌زا از آنها برخورد کرده‌اید صحبت کنید. با به اشتراک گذاشتن تجربیات شخصی خود، میتوانید کودک خود را به این انگیزه بیاورید که عادت‌های مدیریت استرسی پیدا کنند که برایشان کار می‌کند.
ترویج اندیشه‌های مثبت: برای کودکان، به ویژه نوجوانان، آسان است که شروع به اندیشیدن منفی درباره خود کنند. اگر اظهاراتی مانند “من در هیچ کاری خوب نیستم”، “من خودم را دوست ندارم” یا “من از بیرون رفتن می‌ترسم” را شنیدید، از آنها بپرسید که چه چیزی این احساس را در آنها ایجاد کرده است و به آنها یادآوری کنید که در زمان‌هایی که به چیزی دست یافتند و چگونه آن را انجام دادند. تقویت مثبت از شما باعث احساس درک شده و اعتماد به نفس در کودکان می‌شود که میتوانند در مواجهه با موقعیت‌های استرس‌زا پیروز شوند.
حمایت از عادات سالم: خواب کردن و تغذیه مناسب، از رهایی‌دهنده‌های اصلی استرس هستند. کارشناسان برای کودکان 6 تا 12 ساله توصیه می‌کنند که شبانه‌روزی 9 تا 12 ساعت خواب داشته باشند. نوجوانان نیازمند 8 تا 10 ساعت خواب در شب هستند. برای حفظ خواب، استفاده از صفحه نمایش در شب را محدود کرده و از نگهداری دستگاه‌های دیجیتال در اتاق خواب خودداری کنید. هر چه کودک شما بهتر تغذیه شود و بیشتر استراحت کند، بیشتر می‌تواند با استرس مقابله کند.
تشویق کودک خود به بیرون رفتن، بازی کردن و وقت گذرانی با دوستان. ورزش و فعالیت‌هایی مانند مدیتیشن و تنفس عمیق در کاهش استرس مفید هستند.
تنفس شکمی بسیار آرام‌بخش است و به ما کمک می‌کند تا اکسیژن را به عمق ریه‌های خود بکشیم. اینجا یک فرآیند سه مرحله‌ای آسان است: دست خود را بر روی شکمتان قرار دهید. 5 تنفس عمیق بکشید، 5 ثانیه برای نفس کشیدن و 5 ثانیه برای نفس دادن صرف کنید، با تنفس از طریق بینی و خروج از طریق دهان. توضیح دهید که وقتی کودکتان نفس می‌کشد، همچون بادکنک، تدریجاً شکم خود را پر می‌کند و وقتی نفس می‌دهد، هوا به آرامی از بادکنک بیرون می‌رود.
زمانی که به کمک حرفه‌ای نیاز است
زمانی که به کمک حرفه‌ای نیاز استاگر کودک شما دشواری در مقابله با استرس دارد، در نظر داشته باشید که با یک متخصص آموزش دیده که می‌تواند کمک کند، ملاقات کنید. با پزشک خانواده خود یا یک مشاور برای مشاوره تماس بگیرید. آنها باید بتوانند شما را در مورد درمان‌های موجود، مانند وقت با یک روان‌شناس که به افراد کمک می‌کند استرس را مدیریت کنند و عادات سالم روانی را برقرار کنند، مشورت دهند.
در پارس روان کارشناسان و روانشناسان ما میتوانند بهترین شیوه های کنترل استرس در کودکان را به شما ارائه دهند، اگر نیاز به کمک دارید میتوانید به کمک روانشناسان ما بهترین شیوه درمان را آموزش ببینید.
از درخواست کمک حرفه‌ای برای کودکتان نترسید. اگر استرس بر زندگی کودک شما تأثیر می‌گذارد، آنگاه مهم است که به زودی کمک بگیرند تا بتوانند شروع به احساس بهتری کنند.